औद्योगिक विकास बँक म्हणजे काय ? औद्योगिक विकास बँकेचे उद्दिष्टे आणि कार्य – audyogik vikas bank information in marathi

औद्योगिक विकास बँक म्हणजे काय ? औद्योगिक विकास बँकेचे उद्दिष्टे आणि कार्य – audyogik vikas bank information in marathi – औद्योगिक विकास बँकेच्या स्थापनेनंतर, सुरुवातीला तिची व्यवस्थापन प्रणाली रिझर्व्ह बँकेच्या संपूर्ण नियंत्रणाखाली राहिली आणि भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या संचालक मंडळाला या बँकेच्या संचालक मंडळाच्या स्वरूपात सर्व निर्णय घेण्याचा अधिकार आहे. बँक सध्या या बँकेचे स्वतंत्र संचालक मंडळ स्थापन करण्याची प्रक्रिया सुरू असून लवकरच रिझर्व्ह बँकेच्या नियंत्रणातून मुक्त झाल्यानंतर या बँकेची स्वतंत्र व्यवस्थापन यंत्रणा सुरू होईल.

या बँकेचे मुख्य कार्यालय मुंबईत असून अहमदाबाद, भोपाळ, चंदीगड, हैदराबाद, जयपूर, कानपूर, पाटणा, भुवनेश्वर इत्यादी ठिकाणी प्रादेशिक कार्यालये कार्यरत आहेत. बँकेचे अधिकृत भांडवल ₹ 50 कोटी आहे, जे ₹ 100 कोटींपर्यंत वाढवले ​​जाऊ शकते.

अतिरिक्त भांडवलाची आवश्यकता असल्यास रिझर्व्ह बँकेकडून कर्ज घेण्याची सुविधाही बँकेकडून उपलब्ध आहे. ही बँक तिच्या निधीच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी भारत सरकारकडून कर्ज घेण्यासही अधिकृत आहे.

औद्योगिक विकास बँक म्हणजे काय ? – audyogik vikas bank information in marathi

भारतीय औद्योगिक विकास बँक (IDBI)ची स्थापना 1 जुलै 1964 रोजी रिझर्व बँकेचे उपकंपनी म्हणून करण्यात आली.1 सप्टेंबर 1964 पासून महामंडळाचे त्यात विलीनीकरण झाले.आणि 16 फेब्रुवारी 1976 पासून ही बँक पूर्णपणे केंद्र सरकारच्या नियंत्रणाखाली आली.

 औद्योगिक विकास बँकेचे स्थापनेचे मुख्य उद्दिष्ट विकसित करणे, राष्ट्राच्या औद्योगिकरणाचे पातळी सुधारणे, इतर वित्तीय संस्थांमध्ये समन्वय साधणे आणि औद्योगिक विकासाची संबंधित प्रकल्प उभारण्यात सक्रीय सहभाग घेणे हे आहे.

या मूलभूत उद्दिष्टांच्या पूर्ततेबरोबरच ,औद्योगिक वित्तपूर्ती करणे देखील अत्यावश्यक आहे कारण औद्योगिक विकासासाठी ही एक प्रमुख आणि मूलभूत आवश्यकता आहे .

इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडिया (IDBI) चे उद्दिष्टे – औद्योगिक विकास बँकचे उद्दिष्टे

1.देशाचा औद्योगिक असमतोल दूर करण्यासाठी, रासायनिक खते, फेरस मिश्र धातु, विशेष पोलाद, पेट्रो- केमिकल्स इत्यादीसारख्या काही विशेष उद्योगांच्या विकासास प्रोत्साहन देणे.

2.इतर वित्तीय संस्थांचे पर्यवेक्षण, नियंत्रण आणि समन्वय साधने आणि त्यांना योग्य दिशेने काम करण्यासाठी प्रेरित करणे. 

3.औद्योगिक विकासातील त्रुटी शोधून त्या दूर करण्यासाठी प्रयत्न करणे .

4.प्राथमिक उद्योगांच्या विकासास प्रोत्साहन देणे.

5.मागास भाग आणि प्राधान्य उद्योगांच्या विकासासाठी अर्थपूर्ण प्रयत्न करणे आणि त्यांचे नियोजन, प्रचार आणि विकास करणे. 

भारतीय औद्योगिक विकास महामंडळ स्थापना कधी झाली?

1948 साली औद्योगिक वित्त महामंडळाची स्थापना झाली. देशातील उद्योगांना मध्यम आणि दीर्घकालीन पतपुरवठा करणे हा त्याच्या स्थापनेचा मुख्य उद्देश होता. या महामंडळाचे भरलेले भांडवल ५ कोटी होते. जे 1962 मध्ये 7 कोटी रुपये करण्यात आले. कर्जाव्यतिरिक्त हमीभाव देण्याचे कामही महामंडळाकडून केले जाते. वाणिज्य बँका आणि राज्य सरकारी बँकांकडून औद्योगिक उपक्रमांद्वारे घेतलेले कर्ज आणि भारत सरकारच्या पूर्वपरवानगीने परकीय चलनात घेतलेल्या कर्जाचीही हमी आहे.

इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडिया (IDBI) चे कार्य – औद्योगिक विकास बँकेचे कार्य काय आहे?

इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडियाचे कार्यक्षेत्र खूप विस्तृत आहे. औद्योगिक विकासासाठी बँकेला कोणत्याही प्रकारची आर्थिक व इतर मदत देण्याचे स्वातंत्र्य आहे. सहाय्याची कोणतीही किमान किंवा कमाल मर्यादा निश्चित केलेली नाही. थोडक्यात, आपण विकास बँकेच्या मुख्य कार्याचे खालील प्रमाणे वर्णन करू शकतो. 

1.कर्ज उपलब्ध करून देणे :-ही बँक सर्व प्रकारच्या औद्योगिक घटकांना दीर्घकालीन कर्ज देते. याशिवाय औद्योगिक आस्थापनांनी जारी केलेले डिबेंचर्स खरेदी  करण्याचाही अधिकार आहे.

2.कर्जाची हमी :-हे औद्योगिक उपक्रमांच्या निर्यातीच्या स्थगित पेमेंटसाठी किंवा भांडवल बाजारातून घेतलेल्या कर्जासाठी हमी देऊ शकते.

3.पुनर्वित्त सुविधा प्रदान करणे :- ही बँक अनुसूचित आणि सहकारी  बँकांनी औद्योगिक उपक्रमांना 3 ते 10 वर्षांसाठी दिलेल्या  कर्जासाठी आणि विशेष वित्तीय संस्थाद्वारे 3 ते 25 वर्षांसाठी प्रदान केलेल्या कर्जासाठी  पुनर्वित्त सुविधा प्रदान करते.

4.शेअर्सची थेट सदस्यता :- विकास बँकेला औद्योगिक संस्थांद्वारे जारी केलेले स्टॉक आणि शेअर्सचे थेट सदस्यत्व घेण्याचा अधिकार आहे. अशा या प्रकारच्या बँकेसाठी अशी प्रणाली असणे आवश्यक आहे कारण त्याशिवाय उद्योगांना जालना आणि विकासामध्ये सक्रिय सहकार्य एक गुंतागुंत होऊ शकते. 

5.अंडररायटिंग कार्य :-ते औद्योगिक युनिट्सद्वारे जारी केलेले शेअर्स, बॉडस आणि डीबेंचर अंडरराईट करू शकतात. भारतात अंडररायटिंगचे काम करण्यासाठी संस्थांची अनुपस्थिती पाहता हे काम अतिशय महत्त्वाची ठरते.

6.विकास आणि संशोधनाशी संबंधित कार्य :-औद्योगिक विकास बँक विविध औद्योगिक संस्थांच्या प्रचार आणि विकासासाठी तांत्रिक आणि प्रशासकीय सल्ला देणे आणि विपणन, गुंतवणूक, तांत्रिक संशोधन आणि  सर्वेक्षण इत्यादी मध्ये प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष सल्ला आणि सहाय्य देते .

भारतात किती औद्योगिक विकास बँका आहेत? – औद्योगिक विकास बँक यादी

भारतातील आठ महत्त्वाच्या विकास बँकांची यादी:-

1. इंडस्ट्रियल फायनान्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (IFCI)

2. इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडिया (IDBI)

3. इंडस्ट्रियल क्रेडिट अँड इन्व्हेस्टमेंट कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (ICICI)

4. इंडस्ट्रियल इन्व्हेस्टमेंट बँक ऑफ इंडिया (आयसीआयसीआय) IIBI)

5. स्मॉल इंडस्ट्रीज डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडिया (SIDBI)

6. एक्सपोर्ट-इम्पोर्ट बँक ऑफ इंडिया (EXIM) 

7. राज्य वित्तीय महामंडळे (SFCs):

8. राज्य औद्योगिक विकास महामंडळे (SIDCs)

इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडियाचे मुख्यालय – औद्योगिक विकास बँकेचे मुख्यालय

औद्योगिक विकास बँकेचे (IDBI) मुख्यालय मुंबई येथे आहे.

IDBI कोणत्या प्रकारची बँक आहे?

इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडिया (IDBI) ची स्थापना इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडिया कायदा 1964 अंतर्गत वित्तीय संस्था म्हणून करण्यात आली आणि भारत सरकारने जारी केलेल्या 22 जून 1964 च्या अधिसूचनेद्वारे 01 जुलै 1964 रोजी अस्तित्वात आली.

• विकास बँक म्हणजे काय ? विकास बँकेचे कार्य

• व्यापारी बँक म्हणजे काय आहे ? व्यापारी बँकेचे प्रकार , महत्त्व , व्यापारी बँकेची सूची

• शेड्युल बँक म्हणजे काय ? शेड्यूल बँकेचे कार्य

• विदेशी बँक म्हणजे काय ? विदेशी बँकेची भूमिका , विदेशी बँकेची नावे

• सहकारी बँक म्हणजे काय ? सहकारी बँकेचे प्रकार, सहकारी बँकेचे कार्य

• भारतीय रिझर्व बँक म्हणजे काय ? भूमिका ,मुख्य कार्य , स्थापना, राष्ट्रीयीकरण

• वित्तीय प्रणाली म्हणजे काय आहे ? अर्थ , महत्त्व, कार्य,